رخ زیبایی که بعد از 40 سال نمایان شد، کهنه ای که بوی زندگی می دهد

به گزارش مینی ست، خبرنگاران- گروه استان ها: اینجا تجلی گاه هنر و معماری اصیل ایرانی و اسلامی است، هنری برگرفته از فرهنگ و تمدن ایرانی و آمیخته با آرایه های بی بدیل معماری اسلامی، نقوشی که زندگی را می توان در زیبایی های خیره کننده اش به عینه دید. اینجا گنبد عظیم و تاریخی سلطانیه است.

رخ زیبایی که بعد از 40 سال نمایان شد، کهنه ای که بوی زندگی می دهد

تلفیقی زیبا از کاشی و آجر، بنایی باشکوه قامت افراشته در دامن چمن تاریخی سلطانیه و عظیم ترین گنبد آجری دنیا است که راسخ و مستحکم خودنمایی می نماید تا بار دیگر هنر و معماری اسلامی- ایرانی را به رخ تماشاگران خود بکشاند.

گنبدی نیلگون در دشت سرسبز و تاریخی سلطانیه خودنمایی می نماید و هر بیننده ای را به تحسین هنر و معماری ایرانی وامی دارد. انواع آجرکاری، گچ بری و کاشی کاری، منبت کاری، آیینه کاری، نقاشی و همه هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی در این بنای ارزشمند تاریخی خلاصه شده است.

گنبد تاریخی و عظیم سلطانیه بزرگ ترین و اصیل ترین شناسنامه سبک معماری آذربایجانی بوده که در استان زنجان قرارگرفته است. سبک آذری به لحاظ استفاده از آرایه ها و تزئینات به کاررفته در بناها و ساختمان ها، دوره شکوفایی معماری ایرانی محسوب می گردد.

استفاده از سفالینه های زرین فام در بناها، استفاده از حجم زیاد سفال با رنگ فیروزه ای و لاجوردی از ویژگی های سبک آذری است که این سبک را با سایر سبک ها دارای تفاوت هایی نموده است.

این روزها گنبد سلطانیه جلوه ای باشکوه تر از چهره گذشته خود را نشان داده و با کنار رفتن لایه ای که چهل سال پیش بر روی زیبایی هایش کشیده شده بود امروز شکوه و عظمتی باورنکردنی از خود به نمایش گذاشته است که چشم هر بیننده ای را خیره این عظمت و شکوه می نماید.

گنبد سلطانیه آغاز یک نهضت معماری است. انواع هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی در ساخت گنبد عظیم سلطانیه به کاررفته به گونه ای که می توان ادعا کرد این اثر آیینه تمام نمای معماری و هنر ایرانی و اسلامی است.

نقوشی که بعد از چهل سال خودنمایی می نماید

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گنبد تاریخی سلطانیه را آغاز یک نهضت معماری اعلام کرد و گفت: نقوش زیبای نمای داخلی گنبد عظیم سلطانیه بعد از چهل سال رونمایی شده است.

یحیی رحمتی در مصاحبه با خبرنگاران با بیان اینکه یکی از شاخص های اصلی گنبد سلطانیه، آرایه های وابسته به معماری بنا است، اضافه کرد: این آرایه ها باعث شده است که گنبد سلطانیه به موزه زنده هنرهای سنتی ایران و هنرهای وابسته به معماری تبدیل گردد.

وی با اشاره به اینکه در گنبد تاریخی سلطانیه از هر هنری که در حوزه معماری است، اثری به غایت زیبا را می بینیم، توضیح داد: یکی از نمودهای اصلی معماری، سبک آذری است. گنبد سلطانیه و به نوعی سبک آذری، آغاز معماری فاخر ایرانی بعد از اسلام است. رحمتی ادامه داد: اگر تاریخ ایران را به دو برهه قبل و بعد از اسلام تقسیم کنیم، شاخص ترین بنای ایرانی قبل از اسلام تخت جمشید و بعد از اسلام نیز شاخص ترین بنای ایرانی و اسلامی گنبد سلطانیه بوده است.

وی ادامه داد: تفاوت این بنای تاریخی با تخت جمشید این است که تخت جمشید به واسطه اتفاقاتی که افتاد، تأثیر زیادی بر روند معماری بعد از خود نداشته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان اضافه کرد: اما گنبد سلطانیه آغاز یک نهضت معماری است؛ چراکه برخی از مجموعه ها از معماری منطقه تأثیر گرفته اند.

مرمت مجموعه گچ بری ها و آرایه های ایوان جنوبی گنبد سلطانیه به اتمام رسید

رحمتی با بیان اینکه برای حفظ این شناسنامه هنری و تاریخی، حفاظت از تزئینات وابسته به معماری در اولویت برنامه ها قرار گرفته است، اظهار کرد: این اقدام به صورت بسیار ظریف، زمان بر و هزینه بر در گنبد سلطانیه در حال اتفاق افتادن است، شاید اگر می خواستیم نقش موردنظر را از اول بازآفرینی کنیم، زمان کمتری برای این کار صرف می شد ولی می بایست وفادار به نقش اصلی می بودیم تا آسیب فنی به نقش نرسد.وی با یادآوری اینکه مرمت مجموعه گچ بری ها و آرایه های ایوان جنوبی گنبد سلطانیه به اتمام رسیده است، اضافه کرد: اوایل دهه پنجاه، مرمت گران ایتالیایی برای تثبیت، گچ بری ها را با مواد خاص پوشاندند و همین پوشش باعث شد این آرایه ها در طول چهل سال در معرض دید متخصصان، محققان و عموم مردم نباشد و بعد از نزدیک به چهل سال، این آرایه ها را با آخرین تکنیک های مرمتی لایه برداری نموده و لایه پوششی را بدون اینکه هیچ گونه آسیبی به تزئینات برسد، جدا کردیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان اعلام کرد: این بنا، منبع بسیار بزرگ مطالعاتی نقوش اسلامی است و شاید به این وسعت بنایی با این همه منبع مطالعاتی در حوزه نقوش معماری و آرایه های وابسته به معماری نداشته باشیم.

گنبد تاریخی سلطانیه دارای 8 ایوان است

مدیر پایگاه میراث دنیای گنبد سلطانیه هم با بیان اینکه گنبد تاریخی سلطانیه دارای 8 ایوان است و تزئینات در فضای داخلی قرار گرفته است، گفت: طی 2 سال اخیر توانستیم بخش اعظم فضای داخلی ایوان ها را مرمت کنیم و در حال حاضر یک ایوان که معروف به ورودی و طبقات است را آغاز نموده ایم و تا 6 ماه دیگر آماده خواهد شد.

سید موسی انیران با بیان اینکه در حال حاضر 8 مرمت کار که آموزش های لازم را دیده اند کار مرمت را انجام می دهند و سرعت عمل ما نسبت به گذشته چند برابر شده است، اضافه کرد: در رواق داخلی 90 درصد کار به اتمام رسیده و 85 درصد مرمت رواق بیرونی هم به اتمام رسیده است.

وی اعلام کرد: سال جاری لایه برداری تزئینات در رواق جنوبی که توسط ایتالیایی ها یک لایه حفاظتی در سال های قبل از انقلاب روی آن کار شده بود و کسی قبلاً ندیده بود را آغاز نموده ایم که ریزترین و پرکارترین تزئینات در این قسمت است.

انیران با بیان اینکه تنها جایی که کلمه الملک و نام مبارک حضرت علی (ع) با خط دیگری استفاده شده است در همین قسمت بوده است، گفت: حُسنی که در این کار بوده این است که تزئینات را باز نموده ایم و دیده ایم در این قسمت چه چیزی است و مرمت نموده ایم و به نمایش گذاشته ایم.

وی با بیان اینکه 24 چشمه طاق داریم که 3 چشمه طاق بسته بوده و باز شده است، اضافه کرد: کسی که به سقف نگاه می نماید می تواند به راحتی پیوستگی تزئینات را ببیند و یکی از بهترین کارهایی که در میراث دنیای انجام می گردد و نخستین بار است که این کار اتفاق می افتد و می تواند باعث جذب گردشگر گردد.

گنبد و ارگ تاریخی سلطانیه و همچنین شهر سلطانیه دارای ظرفیت ارزشمندی برای رونق گردشگری است، ظرفیتی که با توجه به فعالیت های انجام شده در این مجموعه تاریخی گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به سمت خود کشانده است.

یک گردشگر اصفهانی نیز با بیان اینکه گنبد سلطانیه جلوه ای ارزشمند و غرورآفرین از هنر و معماری ایرانی است، گفت: بی شک گنبد سلطانیه کلکسیونی ارزشمند و قابل اتکا از هنر معماری است که زیبایی های نهفته زیادی در خود دارد.

احمدی متذکر شد: آنچه در گنبد سلطانیه می توان به عینه مشاهده کرد اوج هنر و خلاقیت هنرمندان و معماران ایرانی است که تلفیقی زیبا از معماری و هنر ایرانی و اسلامی را به وجود آورده اند.

وی با بیان اینکه تزئینات و کاشی کاری گنبد سلطانیه بی بدیل و شگفت انگیز است، ادامه داد: کاشی کاری ها و کتیبه های ایوان های گنبد زیبا است و چشم هر بیننده ای را خیره می نماید.

سلطانیه با ارتفاعی نزدیک به دو هزار متر از سطح دریا در 36 کیلومتری شهرستان زنجان و با فاصله 4 کیلومتری از جاده قزوین زنجان در دشت سلطانیه و در کنار چمن سلطانیه واقع شده است.

دشت وسیع سلطانیه که از دامنه کوه های شمالی منطقه آغاز و تا اولین رشته کوه های جنوبی منطقه ادامه پیدا می نماید، تقریباً در نقطه مرکزی، چمن سلطانیه را که همانند تخته فرش تنیده از ابریشم است، در آغوش کشیده است.

دشت سلطانیه به استناد مدارک باستان شناسی پایگاه استقرارهای مختلفی از هزاره های پیش ازتاریخ و سرچشمه رودخانه های زنجانرود و ابهر رود است. این دو رودخانه پس از قدرت دریافت از آب های تحت الارضی چمن سلطانیه در طول مسیر و کنار شاخه های فرعی خود به نوعی باعث پدید آمدن و قوام سکونتگاه های مختلفی شده اند.

در خصوص تاریخچه شهر سلطانیه می خوانیم: هنگامی که ارغوان خان (پسر آباقا خان) چهارمین ایلخان مغول بر اریکه سلطنت تکیه زد، تصمیم گرفت در محل سلطانیه فعلی شهری بنا کند. بدین رو دستور داد قلعه ای که دور باروی آن 12هزار گام باشد، از سنگ تراشیده بسازند . ارغوان پس از آغاز احداث ساختمان این قلعه درحالی که هنوز نیمه کاره بود در آن مسکن گزید و به سال 691 هجری قمری درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.

عرض دیوارهای قلعه به اندازه ای بود که چهار سوار به آسانی می توانستند در کنار هم بر روی آن حرکت نمایند.

گنبد سلطانیه هم در شهر سلطانیه در استان زنجان قرار گرفته است و یکی از شاهکارهای معماری ایران در دوره ایلخانی است. این گنبد در حدفاصل سال های 704 تا 712 قمری، به دستور اولجایتو پادشاه مغول، معروف به سلطان محمد خدابنده و با تولیت و نظارت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی ساخته شده است.

اولجایتو امر کرد آرامگاه باشکوهی برای وی بسازند. اولجایتو پس از طرح سلطانیه تصمیم گرفت که به تقلید از آرامگاه برادرش غازان خان، آرامگاه رفیع و باشکوهی برای خود بسازد به همین دلیل برای برپایی این آرامگاه، هنرمندان از هر سو به سلطانیه آمدند تا یکی از شاهکارهای عظیم دوره مغول را به عرصه ظهور برسانند.

بنای گنبد سلطانیه بر اساس طرح آرامگاه غازان خان که آن نیز از بنای آرامگاه سلطان سنجر در(مرو) الهام گرفته شده بود ساخته شد با این تفاوت که پلان آرامگاه سلطان سنجر مربع و پلان گنبد سلطانیه هشت ضلعی است. اگرچه تا حدود زیادی معماری آرامگاه سلطان سنجر در بنای سلطانیه تأثیر گذاشته، لیکن نکات ابتکاری در بنای اخیر به حدی است که آن را به صورت یکی از شاهکارهای هنر و معماری ایران درآورده است که بعدها نمونه و الگویی برای احداث تعداد زیادی از ابنیه این دوره شد.

منبع: خبرگزاری مهر
انتشار: 23 اردیبهشت 1398 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: miniset.ir شناسه مطلب: 120

به "رخ زیبایی که بعد از 40 سال نمایان شد، کهنه ای که بوی زندگی می دهد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "رخ زیبایی که بعد از 40 سال نمایان شد، کهنه ای که بوی زندگی می دهد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید