پشت صحنه واکسن توریستی - مینی ست

شاید بتوان آمریکا را پیشگام این سبک سفر دانست که از ماه مه 2021 با افزایش 30 تا 40 درصدی ورود دنیاگردان خارجی روبرو شده است که با هدف تزریق واکسن از کشور های نزدیک همچون مکزیک، کلمبیا، کوبا و جزایر کارائیب به این کشور سفر کردند.

کانادا، صربستان، امارات، مالزی و ارمنستان از دیگر کشور هایی هستند که سیاست جذب دنیاگردان خارجی با هدف تزریق واکسن را در پیش گرفتند. از این رو، باتوجه به اینکه در برخی از کشور ها فرایند واکسیناسیون به کندی پیش می رود یا متوقف شده است؛ به علت نگرانی مردم و عدم اطمینان به واکسن های نامعتبر، سفر به کشور دیگر را برای دریافت واکسن برگزیدند و با این هدف به کشور های مقصد سفر می کنند.

اما نکته حائز اهمیت در عملکرد کشور های مقصد در نحوه واکسیناسیون برای شهفرایندان آن کشور است. برخی کشور ها همچون آمریکا و امارات طرح واکسیناسیون عمومی را در کشور خود در بالاترین سطح پیش برده اند. از این رو، به منظور جذب دنیاگرد، کسب درآمد و رونق مالی بازار دنیاگردی از واکسن مازاد خود برای تزریق دنیاگردان خارجی استفاده می کنند. اما این درحالی است که کشور هایی همچون ارمنستان و روسیه موفقیت چندانی در واکسینه کردن شهفرایندان خود نداشتند و مثلا در ارمنستان با یک سوم جمعیت تهران، میزان واکسیناسیون عمومی برای زیر یک درصد از جمعیت این کشور تحقق یافته است.

اما با توجه به وابستگی مالی ارمنستان به بازار دنیاگردی که پس از همه گیری کرونا با ضربه سهمگینی روبرو شده دنیاگردی واکسن را به نام روشی برای بازگشت دنیاگردان خارجی به این کشور به کار گرفته است که این طرح تا به امروز برای این کشور با استقبال چشمگیری همراه بوده و دنیاگردان بسیاری از کشور های ایران، روسیه، لهستان و چین با هدف تزریق واکسن به ارمنستان سفر کرده اند. مالزی اگرچه تا به امروز تمامی شهفرایندان خود را واکسینه نکرده، اما با توجه به وابستگی کامل این کشور به بازار دنیاگردی بین المللی، حدود 90 درصد از فعالان دنیاگردی را واکسینه کرده و از دیگر کشور ها دعوت به سفر به مالزی برای دریافت واکسن می کنند.

باتوجه به تفاوت در فاصله دریافت دو دز واکسن ها، سیاست کشور ها در جذب دنیاگرد فرق دارد. فاصله بیش از 45 روزه بین دریافت دو دز در ارمنستان، دنیاگردان را وادار به سفر دوباره به این کشور می کند. این درحالی است که فاصله دریافت دو دز در ابوظبی، امارات و روسیه حدود سه هفته است و این فرصتی را برای سفر حدود یک ماهه به دنیاگردان می دهد تا در کشور مقصد به گشت و گذار بپردازند.

خلق سبک تازه دنیاگردی با نام دنیاگردی واکسن که در واقع شاخه ای از دنیاگردی سلامت است فرصتی را برای آژانس های مسافرتی و فراهم کردن پکیج های ویژه مسافرتی با هدف واکسن ایجاد کرده است تا از این طریق به جبران خسارت های یک ساله ناشی از بحران کرونا بپردازند. در واقع پس از آغاز دنیاگردی واکسن در برخی کشور ها درخواست تور های واکسن با افزایش چشمگیری همراه بوده و پکیج های مسافرتی تا یک ماه آینده به فروش رفته اند. این امر نشان دهنده آن است که دنیاگردی واکسن علاوه بر کسب درآمد در کشور های مقصد، منجر به فعالیت دوباره فعالان دنیاگردی کشور های مبدأ هم شده است.

البته درحال حاضر آمار دقیقی از میزان سفر ها در دسترس نیست، اما در مقایسه با سال گذشته رشد چشمگیری را نشان می دهد به طوری که در صورت ادامه این فرایند می تواند به بازگشت 20 تا 50 درصدی دنیاگردان منجر شود. سفر های چند روزه یا یک ماهه می تواند تاثیر مهمی بر کسب درآمد کشور های مقصد و آژانس های مسافرتی در کشور های مبدأ داشته باشد.

اگر این سفر ها را از ایران درنظر بگیریم برای سفر چهار روزه به ارمنستان از 3 میلیون تا 7 میلیون تومان برای هر فرد هزینه خواهد داشت و برای سفر به ابوظبی در صورت دریافت ویزا، از 6 میلیون تومان آغاز می شود. البته دو روز پیش اعلام شد، دولت ارمنستان شرط واکسیناسیون دنیاگرد ها را سفر حداقل 10 روزه به این کشور و اقامت در مراکز اقامتی رسمی- هتل ها اعلام کرده است. این اقدام دولت ارمنستان نشانه ای روشن از قصد تجاری-دنیاگردی دولت در واکسیناسیون مسافران خارجی است.

با این حال، اگرچه دنیاگردی واکسن راهی برای بازیابی دنیاگردی بین المللی و کسب درآمد برای دولت ها و فعالان دنیاگردی در کشور های مقصد به تعداد می رود، اما گروهی از کارشناسان سه ایراد اساسی بر این طرح وارد می دانند.

نخست اینکه، این امر نابرابری در دنیا را توسعه می دهد و با توزیع ناعادلانه واکسن تنها در برخی از کشور های پیشرفته، دیگر کشور ها از جمله کشور های درحال توسعه یا توسعه نیافته را از فرایند واکسیناسیون عمومی محروم می کند یا بسیار به تاخیر می اندازد. ایراد مهم دیگری که برای این سبک تازه دنیاگردی مطرح می شود اینکه باتوجه به رکود مالی و به خطر افتادن اشتغال بسیاری از افراد، شرایط معیشت بسیاری از خانوار ها با افت چشمگیری همراه شده است. از این رو، سفر به کشور های دیگر با هدف واکسن تنها برای قشر و طبقه مرفه فراهم می شود و دیگر اقشار جامعه از آن محروم می شوند که این امر بر فرایند نابرابری، تضاد طبقاتی و نارضایتی ها در کشور های کمتر پیشرفته می افزاید.

آنچه باعث شده برخی کشور ها در جریان واکسیناسیون شهفرایندان شان با مازاد واکسن در اختیار روبرو شوند، به پیش خرید های اولیه در زمان انجام آزمایش ها و سرمایه گذاری شرکت های تولید واکسن در دنیا مربوط می شود. برخی کشور ها سال گذشته از شرکت هایی که امروز به عرضه کننده دنیای واکسن تبدیل شده اند، حمایت مالی به عمل آوردند و سهمیه در اختیارشان که بعضا از میزان دز مورد نیاز برای واکسیناسیون شهفرایندان شان بیشتر است نتیجه همان حمایت مالی است. اما با این حال، ضرورت توزیع عادلانه واکسن در دنیا برای ریشه کن شدن اساسی کرونا، در تضاد با این شرایط قرار گرفته است.

شاید مهم ترین ایرادی که بتوان به طرح سفر با هدف واکسن وارد کرد این باشد که این امر می تواند منجر به کندتر شدن فرایند واکسیناسیون در کشور های درحال توسعه یا توسعه نیافته شود و دولت ها به جای تمرکز و در اولویت قرار دادن طرح واکسیناسیون سراسری، با تکیه بر واکسینه کردن کشور های دیگر از آن غافل شوند و به جای مهار کرونا بیش از هر زمان دیگری درگیر اوج گیری های مجدد کرونا در کشور خود شوند.

البته در کنار ایراد و انتقاد از سبک تازه سفر به کشور های برگزارکننده تور های واکسن، نقد اصلی و اساسی به کشور های متقاضی برای سفر به این کشور ها است که به جای فراهم سازی شرایط و تسریع واکسیناسیون عمومی در یک موقعیت برابر، این فرصت را برای دیگر کشور ها با توزیع ناعادلانه و نابرابر به جود آورده اند که این امر می تواند بر بی اعتمادی شهفرایندان در تمامی سیاستگذاری های آینده اثرگذار باشد.