مهمان ناشناخته منظومه شمسی هنوز هم می تواند یک فناوری فرازمینی باشد - مینی ست

اوموآموا (Oumuamua) شیء مرموز میان ستاره ای بود که دو سال پیش به منظومه شمسی وارد شد. در آن زمان نیز به دلیل شکل خاصش جلب توجه بسیار کرد.

با گذشت دو سال هنوز توضیح جامعی برای این شیء ارائه نشده و یک پژوهش تازه نشان می دهد که هر توضیح جایگزین و به جز فناوری فرازمینی، کاملا نادرست خواهد بود. هرچند به عقیده بیشتر دانشمندان ایده این که ما فناوری بیگانه را در منظومه شمسی مشاهده کرده ایم بسیار دور از واقعیت است.

در اواخر سال 2017 منظومه شمسی ما به جسم گمشده ای در فضای میان ستاره ای رسید که به نظر می رسید جرمی طولانی و باریک است. سپس، مطالعات دقیق تر نشان داد که شتاب آن در حال افزایش است به گونه ای که گویی چیزی به آن فشار می آورد و دانشمندان هنوز از چرایی این موضوع مطمئن نیستند.

یک توضیح این است که این شیء توسط یک ماشین بیگانه مانند بادبان خورشیدی، یک بادبان نازک میلی متری که به محض تابش پرتو خورشید شتاب می گیرد، حرکت می کند. اخترفیزیکدان دانشگاه هاروارد اَوی لئوب (Avi Loeb) طرفدار اصلی این نظریه است.

با این وجود اغلب دانشمندان تصور می کنند که شتاب زیاد اوموآموا، ناشی از یک پدیده طبیعی بوده است. در ماه ژوئن یک تیم تحقیقاتی پیشنهاد کردند که هیدروژن جامد به طور نامرئی از سطح این جسم میان ستاره ای پراکنده شده و موجب سرعت بخشیدن به آن می گردد.

اکنون در مقاله تازه ای که در روز دوشنبه 17 آگوست (27 مرداد) در نشریه مقالات اخترفیزیک (The Astrophysical Journal Letters) توسط لئوب و تیم هانگ (Thiem Hoang) از مرکز نجوم و فضای کره منتشر شده، بیان می گردد که نظریه هیدروژن عملا نمی تواند درست باشد. این بدان معنی است که هنوز احتمال آن که فضای ما توسط بیگانگان بازدید شده باشد و این که ما در آن زمان واقعا شاهد حضور آنان بوده ایم، وجود دارد.

نظریه هیدروژن جامد

داریل سلیگمن (Darryl Seligman) یکی از نویسندگان نظریه هیدروژن جامد از دانشگاه شیکاگو می گوید: اگرچه از دید ما این یک دنباله دار است اما یک مشکل با اوموآموا وجود دارد. این شیء مانند دنباله دار حرکت می کرد اما دنباله یا دم نداشت.

اوموآموا نخستین شیئی بود که دانشمندان پیروز به مشاهده ورود آن به منظومه شمسی شدند. این موضوع، بر خلاف بیشتر اشیاء آسمانی شناخته شده است که به دور خورشید می گردند و از منظومه شمسی خارج نمی شوند.

جهت سهموی این جرم و شتاب گیری آن نشان می داد که اوموآموا با حدود 400 تا 800 متر طول، باید یک دنباله دار باشد. به گفته سلیگمن، با این وجود هیچ دنباله یا گاز خروجی از آن شناسایی نشد.

به طور معمول، دنباله دارها از مناطقی می آیند که نسبت به سیارک ها بسیار از خورشید دورتر هستند و یخ های روی سطح آن ها با نزدیکی به خورشید مستقیما بخار می گردد و دنباله ای از گاز یا آن چه را که ما با عنوان دنباله ای زیبا می شناسیم پشت سر می گذارد.

سلیگمن در این باره گفت: خروجی گاز، شیوه حرکت دنباله دار را در فضا تغییر می دهد و تا حدی مانند یک موتور موشکی خیلی آهسته عمل می کند. خورشید که به دنباله دار می تابد، گرم ترین بخش های آن به صورت گاز خارج می گردد و این خروجی گاز به نوبه خود باعث سرعت دریافت بیشتر و دور شدن از خورشید می گردد.

در مقاله ای که 9 ژوئن (20 خرداد) توسط سلیگمن و گریگری پی. لافلین (Gregory Laughlin) اخترفیزیکدان دانشگاه ییل منتشر شد، بیان شده که این دنباله دار از مولکول هیدروژن (مولکولی سبک با دو اتم هیدروژن) تشکیل شده است.

گاز H2 تنها در زمانی که خیلی سرد باشد (دمای منفی 259.14 در جو زمین) به جامدی متخلخل و کم چگالی تبدیل می گردد. پیش از این هم دانشمندان وجود هیدروژن جامد را در فاصله های بسیار دور و سرد فضا پیشنهاد داده بودند.

از سویی خروجی گاز به صورت هیدروژن از زمین قابل مشاهده نخواهد بود و دنباله ای نخواهد داشت. اگرچه برخی مواد دیگر مانند نئون جامد هم می توانست توضیحی برای این پدیده باشد اما هیدروژن بهترین ماده پیشنهادی بود.

• تصویری جدید از دنباله دار میان ستاره ای بوریسوف

فرضیه ماشین فرازمینی

در مقاله جدید هوانگ و لئوب، به این ایده پاسخ داده شده و بیان شده که نظریه خروج گاز هیدروژن یک مشکل اساسی دارد؛ دنباله دارها زمانی شکل می گیرند که دانه های یخ در فضا به هم می پیوندند و یک توده را ایجاد می کنند و سپس این توده ها گرد و غبار بیشتری را جذب می کنند. این توده ها مانند آدم برفی هستند و تا زمانی که ذوب نشوند زنده می مانند.

چسبندگی که به تشکیل دنباله دارها کمک می کند مانند چسبندگی قطعات یخی است که تازه از فریزر خارج شده باشند. اما قرار دادن یک قطعه یخ به مدت یک یا دو دقیقه روی سطح، باعث می گردد سطح آن کمی گرم گردد و دیگر چسبندگی نخواهد داشت بلکه یک لایه نازک از آب بین یخ و سطح باعث لغزش آن می گردد. به همین شکل در صورت هیدروژنی بودن این جرم، تبخیر باید باعث از واپاشی آن می شده است.

این دو پژوهشگر عنوان کردند که حتی نور ستاره ها در سردترین قسمت های فضا تکه های هیدروژن جامد را پیش از آنکه جمع شده و تشکیل یک دنباله دار بدهند گرم می کند. مهم تر اینکه نزدیک ترین ابر مولکولی بزرگ که تصور می گردد این قطعه از آن آمده باشد، خیلی دور است؛ به طوری که قطعه یخ هیدروژنی باید صدها میلیون سال در فضای میان ستاره ای حرکت کرده است و در این مدت بر اثر نور ستاره ها از هم پاشیده می شده است.

منشأ اوموآموا

از سوی دیگر سلیگمن این تحلیل لئوب را که هیچ ستاره دنباله دار در چنین سفر طولانی باقی نمی ماند تا همه راه را از ابر بزرگ مولکولی طی کند، درست ارزیابی می کند اما وی اضافه کرد: نظریه هیدروژن جامد، تنها در صورتی کاربردی است که اوموآموا فقط 40 میلیون سال قدمت داشته باشد. در این بازه زمانی دنباله دار به این شکل بدون از بین رفتن می تواند شکل گرفته باشد.

او به یک مقاله که در ماه آوریل منتشر شده اشاره کرد که برخی از مناطق اطراف منظومه شمسی را برای شکل گیری این دنباله دار پیشنهاد می دهد. پژوهشگران در این مقاله بررسی کردند که چه چیز دیگری از همسایگی راه شیری عبور کرده است که اکنون خورشید ما از میان آن می گذرد.

تیم هالات (Tim Hallatt) اخترفیزیکدان دانشگاه مک گیل مونترآل و نویسنده اصلی مقاله منتشر شده در ماه آوریل گفت: ما به دو گروه متحرک از ستارگان رسیدیم. ستارگان جوان در گروه های متحرک شاه تخته (Carina) و کبوتر (Columba)

همه آن ها حدود 30 تا 45 میلیون سال پیش در یک ابر گازی که سپس ناپدید شده شکل گرفته اند. این ابر کوچک و پراکنده شده از گاز مولکولی با تنها چند ستاره جوان، جایی است که قطعه یخ هیدروژنی ممکن است از آن آمده باشد.

هالات اضافه کرد: فرآیندهای بسکمک وجود دارد که می تواند اشیائی مانند اوموآموا را از ستارگان جوان در گروه های متحرک گوناگون خارج کند، مانند محدوده برهم کنش گرانشی بین ستارگان در گروه، شکل گیری سیارات یا طبق استدلال سلیگمن ابرهای مولکولی که ستاره ها را در ابتدا به وجود آورده است.

به گفته او که هر سه مقاله تقریبا به صورت مشترک فرض می کنند که اوموآموا یک قطعه هیدروژن یخی بوده که از کارینا یا کلومبو شکل گرفته است.

او گفت: ایده سلینگمن و لافلین می تواند در اینجا کاربردی باشد زیرا اجرام هیدروژنی باید عمر کوتاهی در کهکشان داشته باشند (همان طور که لئوب نتیجه می گیرد) و اگر منشأ آن در کارینا یا کلمبو باشد به اندازه کافی جوان هست که سالم بماند.

اما لئوب با این موضوع نیز مخالف است. او گفت: کوتاه کردن جهت طی شده توسط اوموآموا، مسائلی را که در مقاله ما مطرح شده، حل نمی کند. زیرا در صورت شکل گیری در این گروه متحرک، جرم هیدروژنی زمانی شکل گرفته است سیستم ستاره ای مولد آن تشکیل شده و این امر میلیاردها سال پیش بوده و تا امروز این جرم هیدروژنی باید تبخیر می شد.

لئوب ادامه داد: انتظار می رود که یخ های هیدرژنی از ابرهای مولکولی غول پیکر شکل گرفته باشند، نه قسمت هایی از فضا مانند گروه متحرک کارینا یا کلمبو؛ و هیچ کوه یخ هیدروژنی نیز نمی تواند از نزدیک ترین ابر غول مولکولی به منظومه شمسی رسیده باشد.

او در پاسخ به این سؤال که آیا کاندیدای مشخصی برای شتاب این جرم ناشناخته وجود دارد یا خیر، به کتاب هنوز منتشر نشده خود با نام فرازمینی: اولین نشانه از حیات هوشمند فراسوی زمین اشاره کرد که در ژانویه 2021 منتشر (دی 1399) می گردد.

منبع: Live Science