شگفتی های خلقت گِکو؛ مارمولکی که گاهی مار می گردد! - مینی ست

به گزارش فرادید، در این مطلب قرار است در دنیای گکو ها چرخی بزنیم و با خصوصیات حیرت انگیز آن ها آشنا شویم. اینکه چگونه آن ها به سقف می چسبند، در میان درختان پرواز می نمایند، رنگشان را تغییر می دهند و حتی با ارتباط صوتی یکدیگر را صدا می زنند؟! تا سرانجام این گزارش همراه ما باشید تا پاسخ این سؤالات را پیدا کنید.

انگشتان شگفت انگیز گکو ها به آن ها یاری می نماید تا به هر سطحی بجز تفلون بچسبند

ویژگی ذاتی و طبیعی انگشتان مارمولک ها به آن ها اجازه می دهد تا در امتداد سطوح صاف حرکت نمایند. یکی از مشهورترین استعداد های گکو ها توانایی آن ها در راه رفتن و بالا رفتن در امتداد سطوح صاف است - حتی روی پنجره های شیشه ای یا سقف ها. تنها سطحی که گکو ها نمی توانند به آن بچسبند تفلون است. البته اگر به تفلون خشک کمی آب اضافه کنید گکو ها می توانند حتی به این سطح به ظاهر غیرممکن هم بچسبند! آن ها این کار را به وسیله ویژگی تخصصی انگشت پا انجام می دهند.

برخلاف تصور عموم مردم، مارمولک ها انگشتان چسبنده ندارند، اما انگار که با چسب پوشیده شده باشند. آن ها ب i آسانی و به طرز عجیب و باورنکردنی به لطف مو های نانو ذره معروف به کُرک های عصب دار حسگر به نام زبرمو (setae) که هر انگشت پا را پوشانده به هرچیزی می چسبند. در مجموع، 6.5 میلیون زبرمو روی پای یک گکو می توانند نیروی کافی برای تحمل وزن دو انسان فراوری نمایند.

این ویژگی خارق العاده در مارمولک ها، دانشمندان را برانگیخت تا در پی راه هایی برای استفاده از این توانایی چسبندگی باشند و البته پیروز هم شدند چرا که از زبرمو ها باند های پزشکی و لاستیک های تمیزنماینده اتوماتیک را ساختند.

چشمان گکو ها 350 برابر بیشتر از چشم انسان به نور حساس است

بیشتر گونه های مارمولک شب زی هستند و بدنشان برای شکار در تاریکی سازگاری دارد. بر اساس مطالعه ای در سال 2009 که روی گونه ای از مارمولک ها (Tarentola chazaliae) انجام شد، آن ها توانستند رنگ ها را در نور مهتابی که انسان ها در آن کوررنگ هستند، از هم تشخیص دهند. حساسیت چشم گکو 350 برابر بیشتر از دید مخروطی انسان و دید رنگی او محاسبه شده است. اپتیک و مخروط های بزرگ چشم مارمولک دلایل مهمی هستند که شرح می دهند چرا آن ها می توانند از دید رنگی در نور بسیار کم هم استفاده نمایند. در حالی که ما به سختی قادر به تشخیص رنگ در نور مهتاب هستیم، گکو ها می توانند در دنیای تاریک که از نظر آن ها هنوز یک دنیای رنگارنگ است فعالیت خود را ادامه دهند.

گکو ها قادر به فراوری صدا های مختلف برای برقراری ارتباط هستند

بر خلاف بیشتر مارمولک ها، گکو ها قادر به فراوری صدا هستند. آن ها برای برقراری ارتباط با گکو های دیگر، صدای تیک تیک، جیک، پارس و صدا های دیگر فراوری می نمایند. هدف از فراوری صدا ها می تواند هشدار دادن به رقبا در یک منطقه، دوری کردن از درگیری مستقیم، یا جذب جفت بسته به گونه و موقعیت باشد. اما اگر هنگام شب در خانه تان صدای جیر جیر عجیبی شنیدید، ممکن است فقط یک گکوی بامزه مهمان شما باشد. آن ها بعلاوه دارای شنوایی فوق العاده ای هستند و می توانند صدایی بالاتر از صدای قابل تشخیص به وسیله هر گونه خزنده دیگر را بشنوند.

بعضی از گونه های گکو پا ندارند و بیشتر شبیه مار هستند

بیش از 35 گونه مارمولک در خانواده Pygopodidae وجود دارد. این خانواده در طبقه گکوتا قرار می گیرد که شامل شش خانواده گکو است. این گونه ها - که همگی بومی استرالیا و گینه نو هستند - فاقد اندام جلویی هستند و فقط اندام های عقبی برای آن ها به جای مانده است که بیشتر شبیه کف پای صاف است. این گونه ها معمولاً مارمولک های بدون پا، مارمولک های ماری یا به لطف پا های پشتی، مارمولک هایی با پای صاف هستند.

بیشتر گکو ها می توانند دم خود را جدا نموده و دوباره رشد دهند

گکو ها می توانند دم خود را به عنوان یک استراتژی برای فرار از دست شکارچیان جدا نمایند. هنگامی که شکارچی مارمولک را می گیرد، دم می افتد، تکان می خورد و خود را به زمین می کوبد؛ که این امر باعث می گردد حواس شکارچی پرت گردد و به مارمولک اجازه می دهد فرار کند. گکو ها بعلاوه در پاسخ به استرس و ابتلا به عفونت در ناحیه دم، دم خود را جدا می نمایند.

به طور شگفت انگیزی، مارمولک ها دم خود را در امتداد یک خط از پیش مشخص شده یا یک نقطه چین در بدنشان جدا می نمایند. این فرایندی است که به مارمولک اجازه می دهد دم خود را به سرعت و با کمترین آسیب از بدنش جدا کند. مارمولک می تواند دم افتاده اش را دوباره رشد دهد، اگرچه دم تازه احتمالا کوتاه تر، صاف تر و رنگ های متفاوتی نسبت به دم اصلی خواهد داشت. البته در دنیای مارمولک ها استثنا هم وجود دارد. مارمولک کاکلی یکی از گونه هایی است که نمی تواند دم خود را دوباره رشد دهد.

گکو ها از دم خود برای ذخیره چربی و مواد مغذی در زمان های بی غذایی استفاده می نمایند

از دست دادن دم یک اتفاق مطلوب و جالب برای مارمولک نیست، چرا که نه تنها به فرآیندی پر انرژی برای رشد مجدد یک دم کامل احتیاج خواهد داشت، بلکه به این علت که مارمولک مواد مغذی و چربی را در دم خود ذخیره می نماید تا در زمان هایی که غذا کمیاب می گردد، زنده بماند. به همین علت، برای بسیاری از گونه ها، دم چاق و گرد راه خوبی برای سنجش سلامت مارمولک است. بسته به گونه، دم نازک ممکن است نشان دهنده گرسنگی یا بیماری باشد.

گکو ها می توانند برای مدت طولانی زندگی نمایند

طول عمر گکو ها بسته به گونه فرق دارد، اما بسیاری از آن ها حدود پنج سال در طبیعت زندگی خواهند کرد. با این حال، چندین گونه که به عنوان حیوان خانگی محبوب مردم هستند، می توانند کمی طولانی تر زندگی نمایند. در اسارت، یک مارمولک می تواند بین 10 تا 20 سال زندگی کند. گکو های پلنگی به طور میانه بین 15 تا 20 سال عمر می نمایند، اگرچه طولانی ترین عمر یک گکو 27 سالگی ثبت شده است.

بیشتر گونه های مارمولک پلک ندارند، بنابراین برای تمیز کردن، چشمان خود را می لیسند

شاید یکی از عجیب ترین حقایق در خصوص مارمولک ها این باشد که بیشتر گونه ها فاقد پلک هستند. چون نمی توانند پلک بزنند، چشمانشان را می لیسند تا آن ها را تمیز و مرطوب نگه دارند. (خب، از نظر فنی، آن ها غشای شفافی را که کره چشم را می پوشاند، لیس می زنند)

گکو ها استاد تغییر رنگ هستند

مارمولک را پیدا کنید! بعضی از گونه های مارمولک با رنگ های روشن خودنمایی می نمایند در حالی که بعضی دیگر کاملاً با محیط اطراف خود ترکیب می شوند. فقط آفتاب پرست ها نیستند که می توانند رنگ خود را تغییر دهند تا با محیط اطراف خود مطابقت داشته باشند. گکو ها هم می توانند رنگشان را تغییر دهند. علاوه بر این، آن ها می توانند بدون تماشا محیط اطراف خود با آن ترکیب شوند!

دومنیکو فولژیونه و تیمش در مطالعه گکو های موری دریافتند که گکو ها از چشمانشان برای ترکیب شدن استفاده نمی نمایند، (با تماشا، رنگ اطراف را تشخیص نمی دهند) بلکه بیشتر از پوست بدن خود استفاده می نمایند. آن ها به جای تماشا، اطرافشان را حس می نمایند تا خود را استتار و از پروتئین های حساس به نور در پوست به نام اپسین استفاده می نمایند. گونه های دیگر مارمولک ها برای ترکیب شدن با زیستگاه شان بر اساس الگو های پوستی که سازگار با محیط هستند استفاده می نمایند و آن ها را شبیه گلسنگ، سنگ بافت دار یا خزه می نماید، مانند گکو دم برگ خزه دار.

گکوی برگی به خوبی از برگ های مرده تقلید می نماید

صحبت از این گونه ارزش بحث کردن را دارد، زیرا تعداد کمی از مارمولک ها به شکلی باورنکردنی خلق شده اند تا دقیقاً شبیه یک برگ به نظر برسند. این گونه از مارمولک یعنی گکوی برگی؛ شبیه برگ های خشک موجود در کف جنگل یا حتی در میان شاخه هاست. این گونه که بومی ماداگاسکار است، برای فرار از دست شکارچیان از این ویژگی عجیب که به برگ های مرده شباهت دارد استفاده می نماید. برای تکمیل این بحث باید بگوییم که، گکو های دم برگی حتی از شاخه ها آویزان می شوند تا شبیه برگ هایی باشند که از ساقه جدا شده اند.

در نهایت، مارمولک دم برگی موجودی عجیب و زیبا است که به سختی می توان آن را در طبیعت پیدا کرد.

بعضی از گکو ها می توانند پرواز نمایند

گکوی پرنده یا گکوی چتر نجات، سرده ای از گونه های گکوی درختی است که در جنوب شرقی آسیا یافت می گردد. اگرچه آن ها قادر نیستند مانند پرندگان پرواز نمایند، اما به خاطر توانایی سُر خوردن در هوا به لطف لبه های پوستی روی پاهایشان و دم های صاف و سکان مانندشان معروفیت دارند. مارمولک پرنده می تواند تا 200 فوت (60 متر) در هوا سر بخورد.

کوچکترین گونه گکو کمتر از 2 سانتی متر طول دارد

گکو ها از نظر مقدار متفاوت هستند، اما کوچک ترین گونه آن ها می تواند روی یک سکه قرار بگیرد. (Jaragua sphaero) یا گکوی کوتوله یکی از کوچکترین خزندگان دنیا است. این گونه مارمولک، از پوزه تا دم فقط 0.63 اینچ (1.6 سانتی متر) طول دارد. گکوی کوچک محدوده جغرافیای به همان مقدار کوچک دارد، چرا که اعتقاد بر این است که گکوی کوتوله فقط در پارک ملی Jaragua در جمهوری دومینیکن و جزیره Beata یافت می گردد.