گزارش نیویورک تایمز از نقش راکفلر در انتقال شاه مخلوع به آمریکا - مینی ست

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی به کوشش رئیس وقت بانک ملی چیس منهتن در ورود محمد رضا پهلوی شاه مخلوع ایران به ایالات متحده آمریکا در سال 1357 اشاره نمود.

در ابتدای این گزارش نوشته شده است، تصمیم سرنوشت ساز سال 1979 (1357) برای پذیرش محمد رضا پهلوی، موجب تسخیر سفارت آمریکا در تهران شد و به زوال ریاست جمهوری جیمی کارتر یاری کرد.

این گزارش ادامه داد، غروب یکی از آخرین روزهای پاییزی 40 سال پیش، یک هواپیمای سفیدرنگ گالف استریم دو در حالی در فورت لادریل فلوریدا فرود آمد که یک مسافر شاهوار اما بیمار را حمل می کرد که تقریبا هیچ کس انتظار ورودش را نداشت.

سرنشینان هواپیما شامل یک مأمور سیاسی جمهوری خواه، گروهی از افسران نظامی ایران، چهار سگ و محمدرضا پهلوی، شاه تازه مخلوع ایران، بود.

این گزارش ادامه داد، تنها فردی که منتظر شاه مخلوع ایران بود، مدیر ارشد بانک چیس منهتن بود که نه تنها برای پذیرش شاه ایران در کاخ سفید لابی نموده بود بلکه، ترتیبات صدور ویزا برای هیأت همراه وی را انجام داده بود و مدارس خصوصی و عمارت هایی را برای خانواده وی جست وجو نموده بود و همچنین هماهنگی هایی را برای آماده کردن هواپیمای گالف استریم به منظور انتقال وی به آمریکا ترتیب داده بود.

جوزف وی رید جونیور رئیس ستاد کارکنان دیوید راکفلر رئیس بانک چیس در مراسمی که صبح روز بعد برای ورود شاه ایران در بانک ترتیب داده شده بود، گفت: عقاب فرود آمد.

روزنامه نیویورک تایمز سپس با اشاره به کوشش رئیس بانک چیس برای ورود شاه مخلوع ایران به آمریکا و پیامدهایی که این اقدام برای آمریکا به همراه داشت، نوشت، کمتر از دو هفته بعد، در تاریخ چهارم نوامبر 1979 (13 آبان 1357)، دانشجویان ایران که قول دادند انتقام پذیرش شاه ایران را از آمریکا بگیرند، سفارت آمریکا در تهران را تسخیر کردند و بیش از 50 تن از کارکنان سفارت آمریکا را برای 444 روز به گروگان گرفتند.

شاه مخلوع ایران همزمان با انقلاب، در بهمن 57 از ایران گریخت و به دنبال دریافت پناهندگی در ایالات متحده آمریکا بود، اما آنطور که نیویورک تایمز مدعی شده جیمی کارتر از آنجایی که امیدوار بود با دولت جدید ایران، رابطه خوبی برقرار کند، در اولین 10 ماه تبعید محمد رضا پهلوی، با درخواست وی مخالفت کرد و حتی بعد از آن تنها اجازه درمان به وی داد.

با اینحال، هم اکنون یک تاریخچه محرمانه از دفاتر راکفلر که به تازگی فاش شده نشان می دهد که چگونه بانک چیس منهتن و رئیس این بانک که ارتباطات خوبی با مقامات دولت آمریکا داشت، با کوشش های پشت پرده خود دولت کارتر را متقاعد به پذیرش شاه ایران کرد.

طبق این گزارش، محمدرضا پهلوی یکی از سودآورترین مشتریان بانک چیس منهتن محسوب می شد. صدور مجوز ورود شاه مخلوع ایران به آمریکا، تصمیم تحریک نماینده ای برای کارتر، ایالات متحده و غرب آسیا بود و تسخیر لانه جاسوسی، شروع یک جدال چهار دهه ای میان واشنگتن و تهران بود که در نتیجه این جدال، همچنان منطقه آشفته است و این رخداد به خاتمه ریاست جمهوری تک دوره ای کارتر و ورود رونالد ریگان به کاخ سفید یاری کرد.

علیرغم آنکه کارتر در آن موقع آشکارا گفته بود که تحت فشارها حاضر به پذیرش محمد رضا پهلوی شده است، اما اسناد به تازگی فاش شده و داستان پشت پرده پذیرش شاه مخلوع ایران در آمریکا تا به امروز مطرح نشده بود.

طبق این اسناد فاش شده، تیم راکفلر، اسم کمپین خود برای راضی کردن دولت کارتر برای پذیرش محمد رضا پهلوی را پروژه عقاب گذاشت و سپس این اسم رمز برای شاه ایران مورد استفاده نهاده شد.

طبق این گزارش، راکفلر در این پروژه از افراد بسیار بانفوذ برای لابی در کاخ سفید استفاده کرد که از آن جمله افراد می توان به هنری کیسینجر وزیر خارجه پیشین آمریکا و جان جی مک کلوی رئیس هیأت مشاوران بانک چیس، کمیسر سابق آلمان اشغالی بعد از جنگ جهانی دوم و مشاور هشت رئیس جمهور و یکی از رؤسای آینده چیس، یکی از مدیران اجرایی چیس و آرچیبالد بی روزولت جونیور مأمور سابق سیا که پسرعموی وی، کرمیت روزولت جونیور مأمور سیا، کودتای 1953 را برای در قدرت نگه داشتن شاه مخلوع ایران سازماندهی نموده بود و همچنین ریچارد ام هلمز مدیر سابق سیا و سفیر سابق آمریکا در ایران اشاره نمود.

اسناد فاش شده نشان می دهد که نماینده ویژه کارتر در امور ایران، در حقیقت از ژنرال های آمریکایی خواسته بود تا از نیروی مرگبار برای سرکوب انقلاب ایران استفاده نمایند و به آنها توصیه نموده بود که چگونه با استفاده از یک کودتای نظامی، شاه ایران را در قدرت حفظ نمایند.

طبق گزارش نیویورک تایمز، بحران گروگانگیری کارکنان سفارت آمریکا در ایران، به زوال ریاست جمهوری کارتر منجر شد و تیم اطراف راکفلر به ریگان برای پیروزی در انتخابات یاری کرد و کارتر در انتخابات ریاست جمهوری 1980 در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باخت و ریگان روی کار آمد.

طبق این گزارش، راکفلر سپس شخصاً با لابی در دولت جدید آمریکا از ریگان خواست تا تضمین کند که سیاست های این دولت در مورد ایران، در راستای حفظ منافع اقتصادی بانک چیس منهتن است، زیرا اسناد نشان می دهد که راکفلر انتظار داشت که یک نسخه جدید از شاه مخلوع ایران روی کار آید.

اواخر دسامبر 1980، راکفلر شخصاً از دولت ریگان خواست تا در صورتیکه ایران کارکنان سفارت آمریکا را آزاد نکند، از اقدام نظامی علیه ایران استفاده کند و پیشنهاد اشغال سه جزیره تحت کنترل ایران در خلیج فارس را عنوان نمود.

راکفلر در نشست هایی که با تیم گذار ریگان داشت، گفت: محتمل ترین نتیجه این شرایط، جایگزینی دولت فعلی متعصب مسلمان شیعه (در ایران) با یک دولت نظامی یا ترکیبی از رهبران دموکراتیک نظامی و غیرنظامی است.

راکفلر که وارث ثروت نفت خانواده اش بوده است، شخصاً بسیاری از مقامات کاخ سفید از جمله کارتر را می شناخت و از سال 1962، شاه ایران را می شناخت و در نیویورک، تهران و سنت موریتس، سوئیس با وی معاشرت داشت.

طبق این گزارش، از آنجایی که خزانه ایران در دهه 1970 با درآمدهای نفتی پر شده بود، چیس یک سرمایه گذاری مشترک را با یک بانک دولتی ایران شکل داد و درآمدهای هنگفتی را به وسیله مشاوره به شرکت نفت ایران به دست آورد.

اسناد پروژه عقاب نشان می دهد که راکفلر در ادامه فعالیت پروژه عقاب، جزئیاتی درباره خطرات شرکت سرمایه گذاری چیس با بانک دولتی ایران را دریافت نموده است و طی یک ضیافت ناهار در باشگاه نیکرباکر در نیویورک، رابرت هویسر نماینده ویژه کارتر در تهران به تیم پروژه عقاب گفت که از فرماندهان ارشد نظامی ایران خواسته تا جای ممکن معترضان را بکشند تا شاه ایران در قدرت بماند.

هویسر گفت که به فرماندهان نظامی ایران گفته است: اگر تیراندازی به سر معترضان، آنها را متفرق نکرد، بر سینه های آنها متمرکز شوید .

از طرف دیگر، رابرت اف آرمائو نماینده ویژه دیوید راکفلر برای یاری به شاه ایران بود که یکی از نزدیکترین مشاوران شاه بعد از مرگ نلسون راکفلر معاون رئیس جمهور آمریکا در دوران جرالد فورد و برادر دیوید راکفلر در شروع سال 1979 به حساب می آمد.

وی به مدت بیش از دوسال، هر روز به تیم پروژه عقاب در چیس گزارش می داد. آرمائو اخیراً با اشاره به کودتای تحت حمایت 28 مرداد 1322 آمریکا گفت: همه امیدوار بودند که حوادث 1953 (28 مرداد برای احیای قدرت شاه ایران) تکرار گردد.

شاه مخلوع ایران که در تاریخ 20 خرداد سال 58 به مکزیک رفته بود و جوزف وی رید جونیور شخصاً پزشکی را برای ملاقات با شاه به مکزیک فرستاد و در آن موقع این پزشک با مقامات وزارت خارجه آمریکا در ارتباط بود و به آنها گفته بود که شاه مخلوع ایران در آستانه مرگ است و تنها یک بیمارستان در نیویورک قادر است که احتمالاً او را نجات دهد و کارتر در آن موقع به نیویورک تایمز چنین مسئله ای را خبر داد.

بنا بر این گزارش، در همین برهه از زمان بود که تیم چیس، پرواز جت شاه به فورت لادریل را آماده می کردند. سه روز بعد از حادثه گروگانگیری کارکنان سفارت آمریکا، راکفلر، کیسینجر و رید با یکدیگر ملاقات کردند و کاخ سفید گفت که شاه ایران باید هرچه سریعتر از آمریکا خارج گردد، اما پروژه عقاب همچنان ادامه داشت.

طبق این گزارش، یک هفته بعد، راکفلر شخصاً طی یک تماس تلفنی از کارتر خواست تا به وزیر خارجه دستور ملاقات با شاه ایران درباره شرایط فعلی را بدهد اما کارتر چنین کاری نکرد و شاه ایران خیلی سریع آمریکا را به سمت پاناما و سپس مصر ترک کرد.

درست بعد از مرگ شاه در 27 ژوئیه 1980 (5 مرداد 1359)، 9 ماه بعد از فرود وی در فورت لادریل، تیم پروژه عقاب اهداف جدیدی را دنبال کرد. یکی از آنها، محافظت از راکفلر در مقابل اتهام نقش داشتن در بحران تسخیر لانه جاسوسی بود.

اعضای تیم پروژه عقاب نگران بودند که راکفلر به دلیل نقشی که در پذیرش شاه ایران در آمریکا داشته، در بحران تسخیر لانه جاسوسی در ایران مقصر شناخته گردد، اما کیسینجر اطمینان داد که کنگره هرگز در حین مبارزات انتخابات ریاست جمهوری، تحقیقاتی را در اینباره انجام نمی دهد.

نیویورک تایمز در خاتمه گزارش خود نوشت، گروگانهای آمریکا در روز تحلیف رونالد ریگان در تاریخ 20 ژانویه 1981 (30 دی ماه) آزاد شدند و چند روز بعد از کناره گیری کارتر از قدرت، مشاور کاخ سفید با راکفلر تماس گرفت تا درباره تأثیر توافق آزادی کارکنان سفارت آمریکا بر بانک چیس تحقیق کند.

طبق اسناد، راکفلر به او گفت: تأثیر بسیار خوبی داشت. بسیار بهتر از چیزی بود که ما نگران آن بودیم.

ق