گزارشی از جشن های نوروزی در چین - مینی ست

با قیمت تور چین لحظه آخری سفری خاطره انگیز را تجربه کنید و از قدیمیترین تاریخچه آسیا دیدن کنید و از دیوار چین در پکن عبور کنید و به نمایشگاه گوانجو رفته و در خیابانهای شانگهای قدم بزنید.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرنگاران، مهرداد رخشنده معاون اداره کل آسیا و اقیانوسیه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یادداشتی را در اختیار خبرنگاران قرار داده است به جنبه های مختلف سال نو در چین پرداخته است.

یک ششم کره زمین، سال نو چینی را در ماه بهمن جشن می گیرند. چینی ها تقویم خاص خود را دارند و بر اساس گاهشمار شمسی- قمری محاسبه می نمایند. در واقع حرکت ماه، ستاره و همچنین خورشید در معین سال و ماه تاثیر یکسان دارد. با دیدن ماه در نخستین روز، سال شروع می شود. البته در چین، تقویم میلادی به رسمیت شناخته شده و کشور بر اساس آن اداره می شود اما سال نوی چینی به عنوان یک رسم کهن، هر ساله مفصل و با شکوه جشن گرفته می شود و 15 روز به طول می انجامد. بر اساس طالع بینی چینی، هر سال از بین 12 حیوان نام یک حیوان به طور سمبلیک انتخاب می شود.

این حیوان ها که هر کدام ویژگی خاصی دارند عبارتند از: موش، گاو، ببر، مار، خرگوش، اژدها، اسب، خروس، قوچ، میمون، سگ و خوک. سال جاری نیز به نام میمون نام گذاری شده که گویا در فرهنگ چینی نمادخلاقیت و الهام است. در تمام سال چینی، جشنی مهم تر از این جشن نیست. برای همین آداب و رسوم مفصلی برای ورود به سال نو دارند.

جشن دو هفته ای

چینی ها طی این دو هفته از برنامه های خاصی پیروی می نمایند. البته این رسوم در برخی شهرها و اقوام کمی متفاوت است و صد البته همه افراد به خصوص نسل های جدید از تمام آن ها پیروی نمی نمایند.

روز اول: روز خوش آمدگویی به الهه های بهشت و زمین است. بسیاری از چینی ها در این روز از خوردن گوشت قرمز پرهیز می نمایند.

روز دوم: روز دعا کردن برای اجداد و درگذشتگان و همچنین سگ هاست. گروهی این روز را روز تولد سگان می دانند.

روز سوم و چهارم: روز احترام و دید و بازدید از خانواده همسر

روز پنجم: روز ماندن در خانه و دعوت از الهه ثروت. در این روز چینی ها به دید و بازدید نمی فرایند چون معتقدند برای هر دو طرف بد یمن خواهد بود.

روز ششم تا دهم: روزهای دید و بازدید از اقوام و دوستان. در این روزها چینی ها به معابد و اماکن مقدس می فرایند و از خدا و یا الهه هایشان طلب سلامتی، خوش اقبالی و ثروت می نمایند. (روز هفتم، روز به نمایش گذاشتن محصولات کشاورزی ست. در این روز روستاییان کشاورز، معجونی از هفت گیاه را می نوشند و برای طولانی بودن عمرشان، رشته و ماهی خام می خورند. در باور چینی ها، روز هفتم روز تولد بشر است.)

روز یازدهم تا سیزدهم: روزهایی ست که باید غذا های سبک و ساده خورد تا فرصتی باشد برای استراحت و پاک سازی سیستم بدن.

روز چهارهم: روز آماده سازی برای جشن فانوس

روز پانزدهم: در این روز چینی ها ردیفی از شمع را در جلوی خانه هایشان روشن می نمایند و هنگام شب با فانوس های زیبایی پشت سر هم راستای را می پیمایند.

جشن فانوس

همان طور که گفته شد جشن سال نوی چینی در روز پانزدهم با برگزاری جشن فانوس به خاتمه می رسد. این جشن در رسوم اقوام مختلف چینی وجود دارد و آماده سازی آن در روزهای قبل شروع می شود.

جشن فانوس در خیابان های اصلی شهر اجرا می شود و اکثراً علاوه بر نمایش فانوس های رنگی با پایکوبی، آواز و موسیقی های محلی همراه است. در این شب ماه کامل در آسمان می درخشد و مردم با دیدن حلول اولین قرص کامل ماه به پایکوبی و پایکوبی می پردازند و با فانوس های روشن در کوچه ها و خیابان ها قدم می زنند.

گروهی این جشن را با فستیوال دیگری که در اواسط پاییز برگزار می شود اشتباه می گیرند. مردم در آن فستیوال که به مناسب تعادل طبیعت برگزار می شود نیز فانوس هایی به شکل های متفاوت روشن می نمایند.

افسانه نیان

از آنجایی که کشاورزی رکن مهم مالی چین محسوب می شده، بسیاری از جشن ها و آداب و رسوم فرهنگی و مذهبی این مردم با سمبل های کشاورزی در هم آمیخته است. شاید به همین دلیل هزاران سال پیش، سال نوی چینی را به یاد یک موجود افسانه ای به نام نیان شروع می کردند. نیان نام موجود غول پیکری ست که در قصه های کهن از نیروی ویران گر وی بسیار یاد شده. او می توانسته در یک چشم بر هم زدن شهری را ببلعد و آن را نابود کند. روزی مرد کهن سالی ادعا می نماید که توانایی رام کردن نیان را دارد. او جانور غول پیکر را تشویق می نماید تا برای اثبات قدرت خود حیوانات وحشی منطقه را نابود کند و نیان در این مبارزه پیروز شده و کشاورزان را برای همواره از شر حیوانات وحشی که به مزارع حمله می کردند راحت می نماید. پایان پیرمرد نیان را به فرمان برداری وا می دارد و تصمیم می گیرد سوار بر او برای همواره از شهر خارج شود. اما پیش از ترک شهر رازی را با مردم درمیان می گذارد. او فاش می نماید که نیان از رنگ قرمز، آتش و سر و صدا هراس دارد و توصیه می نماید هنگام فرا رسیدن سال نو، کاغذ های رنگی خصوصاًً قرمز به در و پنجره ها آویزان نموده، آتش بازی و سر و صدا راه بیاندازند تا نیان جرات بازگشت نداشته باشد! جالب این که در زبان چینی نیان (nian) به معنای سال به کار برده می شود.

خرافات سال نوی چینی

بی تردید همه چینی ها از تمام اعتقادات خرافه آمیز پیروی نمی نمایند و اعتقاد آن ها بسته به خانواده و محیط اجتماعی شان متفاوت است. در این جا به چند خرافه مربوط با سال نوی چینی اشاره می کنیم:

- چراغ های خانه از غروب آخرین روز سال تا صبح گاه اولین روز سال نو نباید خاموش شود. در این مدت در و پنجره های منزل نیز نباید بسته باشد.

- موها در اولین روز سال نو نباید شسته شود چون ممکن است بخت و اقبالی که بر آن نشسته از بین برود.

- خوردن گوشت قرمز در روز اول سال ممنوع است.

- نظافت خانه تا عصر آخرین روز سال باید به اتمام برسد و جارو و خاک اندازها دور انداخته یا بیرون خانه گذاشته شود.

- خانه در روز اول نباید جارو شود. اگر ناچار به تمیز کردن شوند تمام خاکروبه ها را باید به وسط اتاق و از آن جا به گوشه ای منتقل نمایند. خاکروبه ها به هیچ وجه نباید تا روز پنجم دور ریخته و یا پایمال شوند.

- گریه و زاری کردن در روز اول به شدت نهی شده و به همین دلیل والدین از تنبیه بچه ها شان صرف نظر نموده و از بیم به گریه افتادن کودک، شیطنتش را تحمل می نمایند.

- در روز اول نباید به کسی چیزی قرض داد و باید سعی کرد تا پیش از سال نو امانتی ها به صاحبانش برگردانده شود. همچنین نباید در این روز به هیچ کس چراغ یا هیچ نوع روشنایی امانت داد. توصیه شده در این روز از دریافت کبریت و فندک از چینی ها ، حتی برای روشن کردن سیگار خودداری کنید!

- در روزهای اول باید از گفتن و شنیدن هر سخنی درباره مرگ و جن خودداری کرد. عدد 4 که در زبان چینی شباهت زیادی به کلمه مرگ دارد نباید ادا شود و باید از تعریف و شنیدن داستان، خاطره و حتی قصه ای که در آن مرگی اتفاق بیافتد دوری کرد.

- گروهی از چینی ها قبل از آن که برای اولین بار بعد از تحویل سال بیرون بفرایند، از پیشگویان برای راستا حرکت و ساعت خروج مشورت می گیرند.

- در سال نو، اولین فردی که دیدار می شود و اولین کلمه ای که شنیده می شود از اهمیت زیادی برخوردار است و بر سال جدید تاثیر می گذارد.

- دیدن افراد در اتاق خواب شگون ندارد. لذا برای دید و بازدید های فامیلی بیمارها را از اتاق بیرون آورده و جای استراحتی در سالن پذیرایی مهیا می نمایند.

- استفاده از چاقو و قیچی منع شده چرا که این وسایل شانس را قطع می نماید.

- به اعتقاد چینی ها سگ ها در روز دوم سال متولد شده اند و به همین دلیل این روز را به مهربانی و مراقبت ویژه از آن ها می پردازند.

- از بین میوه ها، گلابی میوه حساسی ست! تقسیم کردن گلابی بین زوج ها و عشاق به معنای آرزوی جدایی ست. این اتفاق در روز پنجم و ماه هفتم سال به شدت منع شده.

- یادتان باشد که در روز پنجم به دیدن دوستان چینی تان نروید. در این روز خانواده های چینی باید در خانه بمانند و از پذیرایی کسی راضی نمی شوند چرا که روز پنجم روز دعوت از الهه ثروت است.

خوراکی های خوش یمن

شام عصرگاهی پیش از سال نو بسیار نزد چینی ها پراهمیت است. این وعده غذایی معمولاً در خانه و یا رستورانی در نزدیکی عضو بزرگ خانواده صرف می شود. در این مهمانی تمام اعضای خانواده باید شرکت نمایند و کسانی که نمی توانند خود را به خانواده درجه اول برسانند باید در مهمانی نزدیکترین قوم خود حضور بهم برسانند. این رسم سمبل وحدت و یکپارچگی خانواده است و معمولاً مرغ و ماهی به عنوان غذای اصلی سرو می شود.

خوش یمن بودن غذاها بیشتر به ظاهر آن ها برمی شود. برای مثال رشته سمبل عمر دراز است و نباید موقع خوردن قطع شود. مرغ درسته به معنای خانواده متحد و از آن جایی که صدف، مروارید را به یاد می آورد سمبل ثروت است. برخی خوراکی ها نیز در آوا به عبارات یا اصطلاحات مثبت و خوش یمنی نزدیک هستند مثل کاهو (بارش شانس)، نارنگی (ثروت)، پاملون که نوعی گریفروت بزرگ است (داشتن، دارا بودن) و ماهی (فراوانی، آرزو).

در بین کیک و شیرینی ها نیز کیک برنج موسوم به nian gao به عنوان اصلی ترین شیرینی سال نو محسوب می شود. شکل گرد این کیک نشانه وحدت خانواده و لایه لایه بودن آن به معنای ریزش شانس است.

پاکت قرمز

دادن هدیه در پاکت قرمز یکی از مرسوم ترین آداب در عید چینی هاست. در واقع، پرداخت پول بدون پاکت بد شانسی می آورد. روی این پاکت ها غالباً عباراتی با معنای خوش شانسی، ثروت و سلامت نوشته شده. در این پاکت ها معمولاً اسکناس گذاشته می شود اما هدایای دیگری نظیر شکلات به ویژه به شکل سکه های قدیمی چینی، کارت تبریک و غیره نیز رایج است. در مهمانی و دید و بازدید های خانوادگی، بزرگترها این پاکت های قرمز را به بچه ها و نو عروس و داماد ها هدیه می نمایند.

پایکوبی اژدها، یکی از پایکوبی هایی است که در طول سال نو چینی اجرا می شود. چینی ها معتقدند که اژدها نماد قدرت بوده و می تواند بد شانسی و ارواح خبیث را از آن ها دور کند. البته پایکوبی های سنتی دیگری هم در جریان روزهای سال نو اجرا می شود. از جمله آن ها می توان به پایکوبی شیر اشاره نمود که ریشه در هند و چین دارد و به همراه عروسک ها و آهنگ های ویژه ای انجام می شود.

شاید مثل بسیاری از اخبار، آداب و رسوم و اتفاق های مربوط به چینی ها، این واقعیت که در سال نوی چینی بزرگ ترین جابه جایی انسان در دنیا رخ می دهد نیز عجیب اما واقعی باشد؛ این که میلیون ها انسان در این روز برای دیدن خانواده و شرکت در ضیافت شام پیش از شروع سال نو به زادگاهشان برمی گردند. به راستی که مردم این سرزمین باستانی با سبک و سیاق خاص زندگی شان همواره موجب شگفتی اند.